Good bye Utang Tips

UTANG an sarong dakulang dahilan kung nata dai kita makahawas sa kadipisilan sa buhay. Iyo po, gabos na tawo pobre man o mayaman, igwang utang. Para satuyang mga pobre asin mga simpleng tawo, an makatalingkas sa pagkakautang an pinakamasiram asin pinakamagian na pamati sa buhay, pero sobrang dipisil ining mangyari ano po? Kaya may itatao akong mga tips kung pa’no kita makakahawas sa mga utang, medyo dipisil gibuhon pero epektibo:

Inot, ilista gabos na utang. Gabos na utang ha, ki diit ki dakul, ilista!

Ikaduwa, i-arrange an utang puon sa pinakadakulang kantidad sagkod sa pinakadiit. Digdi ka na maplano kung arin an dapat enot na mabayadan. Pero dahil lubog ka sa utang dai kang natitipon, OK lang an, pero dapat igwa ka pirming nakatagama para sa emergency fund, nata? Kaya dai kita nakakahawas sa mga utang ta wara kitang emergency fund, kaya an nangyayari sige ta an pangutang pag oras na may mga emergency na nangyayari sa buhay ta.

Ini an sunudon tang formula:

100% (income)     -      10% (emergency fund)

20% (pambayad utang)

10%  (tithes, para kay Lord)

60% (panggastos uroaldaw)

Pagkaustuhon mo na muna ang 60% kan sweldo mo sa panggastos sa uroaldaw. 10% ibalik ta kay Lord ngani i-bless Niya pa kita lalo.

Ikatulo, due date list. Ini so pag tinotal mo kung sundo nuarin ka makakatipon ki pambayad para sa mga utang mo.

Ikaapat, kahurunon mo si pinagkautangan mo. Syempre dapat kahurunon mo siya, dai pagtaguan. Base sa due date list mo, aram mo na kung nuarin mo mababayadan an utang mo. Halimbawa, sa laog ki tolong(3) bulan kaya mo nang mabayadan an saro sa mga utang mo (dahil sa tipon mo base sa formula sa #2), magdagdag ka ki at least sarong(1) bulan ngani dai ka magipit asin dai maraot an pangako mong magbayad, kaya imbes na sabihan mo su inutangan mo na sa sunod na 3 bulan mabayad ka na, sabihon mo 4 na bulan. Kahurunon mo si pinagkautangan mo na sa maabot na ikaapat na bulan mababayadan mo na siya.

Finally, dai na nanggad mangutang. Piriton mo nanggad na dai na mangutang. Tuodon mo an sadiri mo na pagkaustuhon an 60% kan income mo. Kung sobrang gipit ka na, rumdumon mong yaon an natipon mong emergency fund na pwede mong kwaon anuman na oras.

Oh uyan na mga bes, sarabay kitang maghawas sa mga pagkakautang. Lugod ngapit sa panahon, kaya ta nang sabihon, “Goodbye, Bombay!” asin “No, Thanks, Lending!”           

-- Gemalyn R. Dawal

                            Manito's Time, August 30, 2017